Hipoterapi Nedir? Kimlere Uygulanır?
Yunanca at anlamına gelen "hippos" kelimesinden türetilen hipoterapi, atlarla yapılan aktiviteleri ve egzersizleri içeren bir tedavi stratejisidir. Bu tedavi hastanın nörolojik, kas ve denge sistemlerini iyileştirmek için atın sağladığı çok boyutlu hareket ve duyusal uyarımdan yararlanır.
Son yıllarda giderek daha popüler hale gelen Hipoterapi, motor, duyusal ve bilişsel işlevlerle ilgili çeşitli tıbbi durumları tedavi etmek için kullanılmaktadır. Bu tedavide atın üç boyutlu hareketi kullanılmaktadır. Bu hareketler, duyusal uyarı, gelişmiş denge ve gelişmiş koordinasyon sağlayarak hastanın vücudunu etkiler. Hastanın atın benzersiz yürüyüşüne verdiği tepkiler, nöromüsküler yeniden eğitim ve artan hareketlilik için kullanılır.
Hippoterapi genellikle fizik tedavi, mesleki terapi ve konuşma terapisi gibi diğer geleneksel terapi biçimlerinin yanında tamamlayıcı bir terapi olarak kullanılır. Serebral palsi, multipl skleroz, omurilik yaralanmaları ve otizm spektrum bozuklukları dahil olmak üzere çok çeşitli koşullara sahip bireyler için faydalı olabilir.
Yapılan araştırmalara göre atlar dakikada hemen hemen yüz titreşimsel sinyali binen kişiye aktarabilmektedir. Bu şekilde refleks düzeyde, binicinin tüm kas grupları çalıştırılmaktadır. Bununla beraber ince motor becerilerinin gelişimi uyarılmıştır. Atın bu dinamik hareketleri hastanın sinir sistemini yönettiğinden vücudun çevreye karşı ne şekilde uyum sağladığı ile alakalı bir algı ve farkındalık oluşmaktadır.
At yürürken meydana gelen bu çok boyutlu salınım ritmi; normal yürüyüş siklusunda meydana gelen pelvik hareketlere benzer ve hastanın pelvis kuşağına normal bir yürüyüşün iki katı daha fazla etkide bulunur ve sonuçta hastadaki duyusal girdi artar.
Hipoterapi Kimlere Uygulanır?
Hipoterapi, çeşitli engelleri veya sağlık sorunları olan bireyler için uygulanabilir. Bu yöntem, geniş bir yelpazedeki durumlarda kullanılabilen bir tedavi şeklidir. Bununla birlikte, her bireyin hipoterapiden fayda görmesi mümkün olmayabilir ve uygulama öncesi bir değerlendirme yapılması önemlidir. Bu yüzden bu tedaviyi almak isteyen bireylerin öncelikle Fizyoterapist, Dil-Konuşma Terapisti, Psikolog gibi sağlık profesyonellerine danışmaları gerekmektedir.
Hipoterapinin faydalı olduğu bazı durumlar şunlardır:
- Nörolojik bozukluklar: Beyin felci, serebral palsi, çoklu skleroz, omurilik yaralanmaları gibi nörolojik bozuklukları olan bireyler.
- Motor beceri bozuklukları: Koordinasyon bozuklukları, kas güçsüzlüğü, dengesizlik gibi motor beceri bozuklukları olan bireyler.
- Psikolojik sorunlar: Anksiyete, depresyon gibi psikolojik sorunları olan bireyler.
- Otizm spektrum bozukluğu: Sosyal etkileşim becerileri, duyusal bütünleme ve motor becerileri gibi alanlarda sorunları olan otizm spektrum bozukluğu olan bireyler.
- Spinal kord yaralanması: Spinal kord yaralanmaları sonrası hareket ve duyusal kayıplar yaşayan bireyler.
Bunun yanında hipoterapi kas ve iskelet sistemi hastalıkları, down sendromu, skolyoz, serebral palsi, hiperaktivite, duyma bozuklukları, mental retardasyon, omurilik yaralanmaları, öğrenme ve konuşma bozuklukları, gelişim anomalileri, obezite gibi rahatsızlıkların tedavisinde de kullanılır.
Hippoterapi üç bileşenden oluşur: insan unsuru (hasta, terapist ve aile üyeleri veya bakıcılar), at unsuru (at) ve çevre (hastanın ve atın faaliyetleri). Bir hippoterapi seansı sırasında hasta, bir fizyoterapistin veya mesleki terapistin rehberliğinde ata biner. Terapist, egzersizleri yalnızca hastanın hareketleri üzerindeki kontrolünü geliştirmek için değil, aynı zamanda duygularını yönetmek ve koordinasyonunu ve dengesini geliştirmek için kullanır.
Hippoterapinin birincil amacı, işlevsel davranışı ve fiziksel yeteneği geliştirmektir. Ancak daha da önemlisi, hastanın genel yaşam kalitesini iyileştirmektir. Hippoterapi ağrıyı azaltmaya, denge ve koordinasyonu geliştirmeye ve zihinsel uyanıklığı artırmaya yardımcı olur. Ek olarak, hipoterapi iletişim, sosyalleşme, duygusal düzenleme, davranış ve motor becerileri geliştirmeye yardımcı olabilir. Birçok hasta için, terapötik bir ortamda atların etrafında olmanın yararı, genellikle hipoterapiden kaynaklanabilecek fiziksel iyileştirmelerden daha ağır basar.
Hipoterapi tedavisi nasıl yapılır?
Hipoterapi tedavisi, uzman bir hipoterapist tarafından yönetilen özel bir programdır. Genellikle, hipoterapi seansları haftada bir veya iki kez yapılır ve seans süresi genellikle 30 ila 60 dakika arasında değişir.
Tedavi süreci, bireysel ihtiyaçlara göre özelleştirilir. Her seans, önceden belirlenmiş hedeflere ulaşmak için bir dizi terapi aktivitesi içerebilir. Bu aktiviteler arasında, bireyin binicilik becerilerini geliştirmek için ata binme, ata temas etmek için özel pozisyonlarda oturma, denge, koordinasyon ve kas kuvveti egzersizleri yer alabilir.
Hipoterapi seansları, birçok farklı terapi yaklaşımını birleştiren bir ekip yaklaşımını gerektirebilir. Bu, hipoterapi ekibinin, hipoterapistin yanı sıra, bir veteriner, bir at eğitmeni ve bir terapistin de dahil olabileceği anlamına gelir.
Hipoterapi genellikle diğer terapilerle birlikte kullanılır. Hipoterapinin yanı sıra fiziksel terapi, konuşma terapisi ve davranışsal terapi de kullanılabilir. Bu terapiler birbirleriyle uyumlu bir şekilde çalışarak bireyin tedavi sürecinde en iyi sonuçları elde etmesine yardımcı olabilir.